Neler Geri Dönüştürülebilir?
Değerlendirilebilir
atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerle ikincil
hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesi
geri dönüşüm olarak tanımlanıyor. Başka bir deyişle geri
dönüşüm, kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık
malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde olarak
tekrar imalat süreçlerine kazandırılması. Geri dönüşebilen
maddeler arsında; kağıt, cam, piller ve akümülatörler,
alüminyum, plastik, tekstil atıkları, elektronik atıklar,
organik atıklar, motor yağı, beton… sayılabiliyor.
Kağıt :
Geri dönüşüm için kullanabileceğimiz kağıt çeşitleri şöylece
özetlenebilir: Gazete, Dergi ve Mecmualar, Defterler, Kitaplar,
Kataloglar, Prospektüsler, Kartonlar, Formlar, Bilgisayar
Kağıtları, Sigara Paketi Kağıtları, Plastik İçermeyen Bisküvi,
Sakız vb. Kağıtları, Not Kağıtları, Kağıt Torbalar... Hurda
kağıdın tekrar kağıt imalatında kullanılması hava kirliliğini
%74-94, su kirliliğini % 35, su kullanımını % 45 azaltabildiği
ifade edilmekte. 1 ton kullanılmış kağıdı çöpe atmaz da geri
kazandırır ve kağıt üretiminde tekrar kullanılmasını sağlarsak;
34 kişiye yetecek oksijeni sağlayan 17 yetişkin ağacı
koruyabilir, Ayda 3 ailenin tükettiği 32 m3 suyu tasarruf
edebilir, Kış aylarında ısınma amacı ile iki ailenin tüketeceği
1750 litre fuel-oili başka alanlarda değerlendirebilir, 20
ailenin bir ay süreyle tüketeceği 4100 kW/sa elektrik
enerjisinden tasarruf edebiliriz diyor uzmanlar.
Cam :
Plastik ve kağıdın aksine camlar sınırsız olarak yeniden
değerlendirilebiliyor. Teorik olarak cam kaplar kalite kaybı
olmadan neredeyse % 100 oranında eski camdan imal edilebilir.
Camın geri kazanımı ile; enerjide %25 tasarruf sağlanabilirken;
hava kirliliği %20, su kullanımı %50, maden atığı %80
azaltılabilir; Piller ve akümülatörler: Bilim adamları, pil ve
akü atıklarının içerdikleri zararlı maddeler sebebiyle tehlikeli
özellikler taşıdığını, özellikle su ve toprak kirlenmesinde
önemli rol oynadığını vurgulamaktalar. Atık haldeki piller ayrı
bir yerde (naylon torba, kutu, kavanoz, vs.) biriktirilmeli.
Evinizde veya işyerinizde atık haldeki piller uzun sürelerle
muhafaza edilmemeli. Atık piller bulunduğunuz yere en yakın
mahaldeki atık pil toplama kutusuna atılmalı veya satın alındığı
yere geri götürülmeli. Eski aküler yenisi ile değiştirildiği
yere teslim edilmelidir.
Metal :
Metaller demir esaslı metaller ve demir dışı metaller olmak
üzere ikiye ayrılmakta. Çelik ( demir esaslı metal) ve
alüminyumun ( demirdışı metal) metaller arasında geri dönüşüm ve
geri kazanım piyasasında çok büyük paya sahip malzemeler. 1000
kg. kullanılmış çelik geri kazanılıp tekrar çelik üretiminde
kullanıldığı zaman 1050 kg. demir cevherinden, 454 kg. kok
kömüründen ve 55 kg. kireç taşından tasarruf edilebiliyor. 10
adet alüminyum içecek kutusu geri kazanıldığında, 100 kW/sa bir
lambanın 35 saatte veya bir TV’nin 30 saatte harcadığı elektrik
enerjisi korunuyor.
Alüminyum :
Alüminyum üretiminde en önemli hammadde kullanılmış alüminyum.
Kullanılmış alüminyum tekrar tekrar alüminyum üretiminde
kullanılabiliyor. Alüminyum malzemeler %100 geri kazanılabilir.
Kullanılmış alüminyum geri kazanılarak sadece katı madde miktarı
azaltılmaz aynı zamanda boksit madeni doğal kaynağı ve enerji
korunmuş olur. 1 kilogram alüminyum kutu geri kazanıldığında; 8
kg boksit madeni, 4 kg kimyasal madde, 14 kWh elektrik enerjisi
kullanımı korunmuş oluyor.Boksit madeninden yeni bir alüminyum
kutu yapmak için 20 birim enerji kullanılırken, kullanılmış
alüminyum kutu yapmak için gerekli enerji sadece 1 birim.Yani
kullanılmış alüminyumdan alüminyum üretimi, hammaddeden
alüminyum üretimine göre %95 daha az enerji gerektiriyor.
Kullanılmış alüminyum geri kazanılıp üretime sokulduğunda %99
oranında baca gazı kirletici emisyonu azalıyor. Kullanılmış
alüminyumdan alüminyum üretilerek sera gazı emisyonunu %95 ve
atık su kirlenmesini %97 oranında azaltmak olası.
Elektronik atık :
İngilizce tanımıyla WEEE (Waste Electrical and Electronic
Equipment") , kullanım ömrünü tamamlamış olan, içerisinde bir
veya daha fazla elektrik iletim elemanı bulunduran ürünlere
verilen ad. E-Atık için kabul edilmiş kesin bir kapsam olmamakla
beraber bozuk, kırık, tamir edilemez olarak görülen veri işleme,
telekomünikasyon, iş eğlence veya ev için kullanılan araç
gereçler genel olarak bu gruba dahil edilmekte. Bu atıkların da
geri dönüşümde kullanılması önemli yararlar sağlıyor. Plastik :
Plastik atıklar doğada en zor dönüşebilen maddeler arasında. Bu
nedenle geri dönüşümde kullanılması bir taraftan ekonomik değer
üretimine katkı sağlarken diğer taraftan çevre kirliliğinin
azaltılması sağlanmış olur.
Tekstil :
Tekstil atıklarının çok büyük bir kısmı paçavra ve keçe üretimi
için geri dönüştürülür.
Yağ :
Yılda yaklaşık olarak 350.000 ton civarında oluşan kullanılmış
bitkisel ve hayvansal atık yağların kanalizasyona dökülmeyip
geri kazanılması ile yılda 350.000 ton biodizel ve 35.000 ton
gliserin ve 3.500 ton sabun üretilerek ekonomiğe katkı
sağlanabilir. Kullanılmış bitkisel ve hayvansal yağların geri
kazanılması ile evsel atık sular % 25 oranında daha az kirlenmiş
olur.
Doğal atıklar :
Doğal dengede atık madde yoktur denebilir. Her atık başka bir
canlının besinini veya enerji kaynağını oluşturur ve döngü bu
şekilde devamlılığını sağlar. En önemli konu, sanayinin
gelişmesi ve tarımın ilerlemesinin beraberinde tüm doğal
kaynakları tüketmemesi için, doğadaki en temel kural olan madde
akışı döngüsünün dengeli bir şekilde işletilmesidir. Normal bir
toprakta organik madde oranının % 4 civarında olması gerekirken,
bu oran Türkiye topraklarının büyük bölümünde % 2’in altında
bazı bölgelerde de % 1 civarındadır. Her geçen yıl artan oranda
kimyasal gübre kullanılmasına rağmen verim artışı
sağlanamamasının nedenlerinden birisi de toprakta organik madde
miktarının yetersiz oluşudur. Bu yüzden özellikle ülkemiz
koşullarında başta hayvan dışkıları olmak üzere her türlü
hayvansal ve bitkisel diğer atıkların kompostlanarak organik
gübreye dönüştürülmesi ve tarımda kullanılması gerekmektedir
Geri Dönüşüm Sisteminin 5 Temel
Esas üzerinde başarıya ulaşabilir:
Kaynakta Ayırma : Değerlendirilebilir nitelikli atıkları
çöple karışmadan oluştukları kaynakta ayırarak biriktirme.
Değerlendirilebilir Atıkları Ayrı Toplama : Bu işlem
değerlendirilebilir atıkların çöple karışmadan temiz bir şekilde
ayrı toplanmasını sağlar.
Sınıflama : Bu işlem kaynağında ayrı toplanan
malzemelerin cam, metal plastik ve kağıt bazında sınıflara
ayrılmasını sağlar.
Değerlendirme : Temiz ayrılmış kullanılmış malzemelerin
ekonomiğe geri dönüşüm işlemidir. Bu işlemde malzeme kimyasal ve
fiziksel olarak değişime uğrayarak yeni bir malzeme olarak
ekonomiye geri döner.
Yeni Ürünü Ekonomiye Kazandırma : Geri dönüştürülen
ürünün yeniden kullanıma sunulmasıdır.
Geri dönüşüme son derece önem
vermeliyiz çünkü:
* Doğal Kaynaklarımız Korunur
* Enerji Tasarrufu Sağlanır
* Atık Miktarı Azalır
* Geri Dönüşüm Geleceğe ve Ekonomiye Yatırım Demektir.