Neler Geri Dönüştürülebilir?

Değerlendirilebilir atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesi geri dönüşüm olarak tanımlanıyor. Başka bir deyişle geri dönüşüm, kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılması. Geri dönüşebilen maddeler arsında; kağıt, cam, piller ve akümülatörler, alüminyum, plastik, tekstil atıkları, elektronik atıklar, organik atıklar, motor yağı, beton… sayılabiliyor.

Kağıt :
Geri dönüşüm için kullanabileceğimiz kağıt çeşitleri şöylece özetlenebilir: Gazete, Dergi ve Mecmualar, Defterler, Kitaplar, Kataloglar, Prospektüsler, Kartonlar, Formlar, Bilgisayar Kağıtları, Sigara Paketi Kağıtları, Plastik İçermeyen Bisküvi, Sakız vb. Kağıtları, Not Kağıtları, Kağıt Torbalar... Hurda kağıdın tekrar kağıt imalatında kullanılması hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini % 35, su kullanımını % 45 azaltabildiği ifade edilmekte. 1 ton kullanılmış kağıdı çöpe atmaz da geri kazandırır ve kağıt üretiminde tekrar kullanılmasını sağlarsak; 34 kişiye yetecek oksijeni sağlayan 17 yetişkin ağacı koruyabilir, Ayda 3 ailenin tükettiği 32 m3 suyu tasarruf edebilir, Kış aylarında ısınma amacı ile iki ailenin tüketeceği 1750 litre fuel-oili başka alanlarda değerlendirebilir, 20 ailenin bir ay süreyle tüketeceği 4100 kW/sa elektrik enerjisinden tasarruf edebiliriz diyor uzmanlar.

Cam :
Plastik ve kağıdın aksine camlar sınırsız olarak yeniden değerlendirilebiliyor. Teorik olarak cam kaplar kalite kaybı olmadan neredeyse % 100 oranında eski camdan imal edilebilir. Camın geri kazanımı ile; enerjide %25 tasarruf sağlanabilirken; hava kirliliği %20, su kullanımı %50, maden atığı %80 azaltılabilir; Piller ve akümülatörler: Bilim adamları, pil ve akü atıklarının içerdikleri zararlı maddeler sebebiyle tehlikeli özellikler taşıdığını, özellikle su ve toprak kirlenmesinde önemli rol oynadığını vurgulamaktalar. Atık haldeki piller ayrı bir yerde (naylon torba, kutu, kavanoz, vs.) biriktirilmeli. Evinizde veya işyerinizde atık haldeki piller uzun sürelerle muhafaza edilmemeli. Atık piller bulunduğunuz yere en yakın mahaldeki atık pil toplama kutusuna atılmalı veya satın alındığı yere geri götürülmeli. Eski aküler yenisi ile değiştirildiği yere teslim edilmelidir.

Metal :
Metaller demir esaslı metaller ve demir dışı metaller olmak üzere ikiye ayrılmakta. Çelik ( demir esaslı metal) ve alüminyumun ( demirdışı metal) metaller arasında geri dönüşüm ve geri kazanım piyasasında çok büyük paya sahip malzemeler. 1000 kg. kullanılmış çelik geri kazanılıp tekrar çelik üretiminde kullanıldığı zaman 1050 kg. demir cevherinden, 454 kg. kok kömüründen ve 55 kg. kireç taşından tasarruf edilebiliyor. 10 adet alüminyum içecek kutusu geri kazanıldığında, 100 kW/sa bir lambanın 35 saatte veya bir TV’nin 30 saatte harcadığı elektrik enerjisi korunuyor.

Alüminyum :
Alüminyum üretiminde en önemli hammadde kullanılmış alüminyum. Kullanılmış alüminyum tekrar tekrar alüminyum üretiminde kullanılabiliyor. Alüminyum malzemeler %100 geri kazanılabilir. Kullanılmış alüminyum geri kazanılarak sadece katı madde miktarı azaltılmaz aynı zamanda boksit madeni doğal kaynağı ve enerji korunmuş olur. 1 kilogram alüminyum kutu geri kazanıldığında; 8 kg boksit madeni, 4 kg kimyasal madde, 14 kWh elektrik enerjisi kullanımı korunmuş oluyor.Boksit madeninden yeni bir alüminyum kutu yapmak için 20 birim enerji kullanılırken, kullanılmış alüminyum kutu yapmak için gerekli enerji sadece 1 birim.Yani kullanılmış alüminyumdan alüminyum üretimi, hammaddeden alüminyum üretimine göre %95 daha az enerji gerektiriyor. Kullanılmış alüminyum geri kazanılıp üretime sokulduğunda %99 oranında baca gazı kirletici emisyonu azalıyor. Kullanılmış alüminyumdan alüminyum üretilerek sera gazı emisyonunu %95 ve atık su kirlenmesini %97 oranında azaltmak olası.

Elektronik atık :
İngilizce tanımıyla WEEE (Waste Electrical and Electronic Equipment") , kullanım ömrünü tamamlamış olan, içerisinde bir veya daha fazla elektrik iletim elemanı bulunduran ürünlere verilen ad. E-Atık için kabul edilmiş kesin bir kapsam olmamakla beraber bozuk, kırık, tamir edilemez olarak görülen veri işleme, telekomünikasyon, iş eğlence veya ev için kullanılan araç gereçler genel olarak bu gruba dahil edilmekte. Bu atıkların da geri dönüşümde kullanılması önemli yararlar sağlıyor. Plastik : Plastik atıklar doğada en zor dönüşebilen maddeler arasında. Bu nedenle geri dönüşümde kullanılması bir taraftan ekonomik değer üretimine katkı sağlarken diğer taraftan çevre kirliliğinin azaltılması sağlanmış olur.

Tekstil :
Tekstil atıklarının çok büyük bir kısmı paçavra ve keçe üretimi için geri dönüştürülür.

Yağ :
Yılda yaklaşık olarak 350.000 ton civarında oluşan kullanılmış bitkisel ve hayvansal atık yağların kanalizasyona dökülmeyip geri kazanılması ile yılda 350.000 ton biodizel ve 35.000 ton gliserin ve 3.500 ton sabun üretilerek ekonomiğe katkı sağlanabilir. Kullanılmış bitkisel ve hayvansal yağların geri kazanılması ile evsel atık sular % 25 oranında daha az kirlenmiş olur.

Doğal atıklar :
Doğal dengede atık madde yoktur denebilir. Her atık başka bir canlının besinini veya enerji kaynağını oluşturur ve döngü bu şekilde devamlılığını sağlar. En önemli konu, sanayinin gelişmesi ve tarımın ilerlemesinin beraberinde tüm doğal kaynakları tüketmemesi için, doğadaki en temel kural olan madde akışı döngüsünün dengeli bir şekilde işletilmesidir. Normal bir toprakta organik madde oranının % 4 civarında olması gerekirken, bu oran Türkiye topraklarının büyük bölümünde % 2’in altında bazı bölgelerde de % 1 civarındadır. Her geçen yıl artan oranda kimyasal gübre kullanılmasına rağmen verim artışı sağlanamamasının nedenlerinden birisi de toprakta organik madde miktarının yetersiz oluşudur. Bu yüzden özellikle ülkemiz koşullarında başta hayvan dışkıları olmak üzere her türlü hayvansal ve bitkisel diğer atıkların kompostlanarak organik gübreye dönüştürülmesi ve tarımda kullanılması gerekmektedir

Geri Dönüşüm Sisteminin 5 Temel Esas üzerinde başarıya ulaşabilir:
Kaynakta Ayırma : Değerlendirilebilir nitelikli atıkları çöple karışmadan oluştukları kaynakta ayırarak biriktirme.
Değerlendirilebilir Atıkları Ayrı Toplama : Bu işlem değerlendirilebilir atıkların çöple karışmadan temiz bir şekilde ayrı toplanmasını sağlar.
Sınıflama : Bu işlem kaynağında ayrı toplanan malzemelerin cam, metal plastik ve kağıt bazında sınıflara ayrılmasını sağlar.
Değerlendirme : Temiz ayrılmış kullanılmış malzemelerin ekonomiğe geri dönüşüm işlemidir. Bu işlemde malzeme kimyasal ve fiziksel olarak değişime uğrayarak yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner.
Yeni Ürünü Ekonomiye Kazandırma : Geri dönüştürülen ürünün yeniden kullanıma sunulmasıdır.

Geri dönüşüme son derece önem vermeliyiz çünkü:
* Doğal Kaynaklarımız Korunur
* Enerji Tasarrufu Sağlanır
* Atık Miktarı Azalır
* Geri Dönüşüm Geleceğe ve Ekonomiye Yatırım Demektir.